Rządy Zjednoczonej Prawicy

Z RPedia
Wersja z dnia 10:17, 23 lip 2024 autorstwa Maryla (dyskusja | edycje) (uzupełnienie)

13 listopada 2015 prezydent RP Andrzej Duda desygnował Beatę Szydło na urząd prezesa Rady Ministrów, a 16 listopada 2015 powołał ją na to stanowisko i dokonał zaprzysiężenia członków jej nowego rządu. 18 listopada 2015 Beata Szydło wygłosiła exposé, a jej rząd uzyskał wotum zaufania większością 236 głosów za przy 202 głosach przeciw i 18 wstrzymujących się. Beata Szydło zakończyła urzędowanie 11 grudnia 2017, gdy prezydent dokonał zaprzysiężenia członków rządu Mateusza Morawieckiego. W latach 2017–2023 prezes Rady Ministrów stojący na czele swojego pierwszego, drugiego i trzeciego gabinetu.

Programy socjalne PiS

Za programowy priorytet swojego gabinetu Beata Szydło uznała projekt wprowadzający comiesięczne świadczenie wychowawcze wynoszące 500 zł na drugie i kolejne dzieci oraz na niektóre pierwsze dzieci (zależnie od progu dochodowego) Ustawa wprowadzająca ten program została przegłosowana w parlamencie, a w lutym 2016 podpisana przez prezydenta.[1] Najstarszy, program socjalny PiS to Rodzina 500+, czyli 500 złotych miesięcznie dla drugiego i każdego kolejnego dziecka w rodzinie, a także na pierwsze i jedyne dziecko dla rodzin o niskich dochodach. Wypłacane aż do ukończenia przez dziecko 18 lat. Program obowiązuje od kwietnia 2016 r. Rozszerzenie programu zapowiedział Jarosław Kaczyński w ramach tzw. "piątki PiS" - nowych programów społecznych rządu. Szacuje się, że po rozszerzeniu 500+ skorzysta z niego 6,8 mln dzieci. Po zmianach w 2019 r. na program trzeba będzie przeznaczyć ok. 31 mld zł, a w 2020 r. - ok. 41 mld zł. Kolejne świadczenie dla rodzin z dziećmi - program Dobry Start, 300+. To obowiązująca od lipca 2018 r. coroczna wypłata 300 zł na każde uczące się dziecko, które nie skończyło jeszcze 20. roku życia. Dzieci niepełnosprawne, które chodzą do szkoły, mogą otrzymywać dodatek 300 plus do 24. roku życia. W 2018 r. na szkolne wyprawki dla 4,4 mln dzieci wydano 1,3 mld złotych. W 2019 ma to być już 1,5 mld złotych, w ciągu 10 lat – 16 mld.Ponad 800 mln zł (11 mld w ciągu 10 lat) zarezerwowano w budżecie 2019 r. na realizację programu Mama4+. Obejmie on 85 tys. osób - matki, które urodziły i (lub) wychowały co najmniej czworo dzieci, a w przypadku śmierci matki dzieci lub porzucenia dzieci przez matkę, albo długotrwałego zaprzestania wychowywania dzieci przez matkę – ojcowie, którzy wychowali co najmniej czworo dzieci. Emerytura+, czyli jednorazowe świadczenie emerytalno-rentowe dla każdego emeryta-rencisty. W maju, zgodnie z uchwaloną 4 kwietnia 2019 r.. ustawą, ponad 9,7 mln emerytów i rencistów dostanie 1100 zł brutto. Program Maluch+ jego celem jest finansowe wsparcie rozwoju opieki nad dziećmi w wieku do lat trzech - budowy i funkcjonowania żłobków, klubów dziecięcych i dziennych opiekunów. Beneficjenci programu mogą otrzymać dofinansowanie do tworzenia i funkcjonowania miejsc opieki nad dziećmi. Programu Mieszkanie+. Dwa miesiące po wejściu w życie 500+, w czerwcu 2016 r. premier Beata Szydło ogłosiła program budowy tanich mieszkań na wynajem. Program Mieszkanie+ miał być odpowiedzią na brak mieszkań dla średnio i słabo zarabiających Polaków. Mieszkania - kilkadziesiąt tysięcy rocznie - miały być budowane na gruntach państwowych. Koszt budowy miał być poniżej 3 tys. zł za metr kwadratowy, a czynsz miał wynosić 10-20 zł za metr kwadratowy. Senior+ ma służyć, jak napisano w założeniach tego programu, rozbudowie "infrastruktury ośrodków wsparcia w środowisku lokalnym oraz zwiększenie miejsc w placówkach Senior+”. Chodzi o dofinansowanie samorządów w rozwoju na ich terenie sieci dziennych domów pobytu i klubów seniora. W 2018 r. na dofinansowanie ministerstwo przeznaczyło 80 mln złotych, W 2019 pula środków na program Senior+ również wyniosła 80 mln. I znów, nie wykorzystano puli w całości.Z podobnymi kłopotami przebiega realizacja mało znanego programu Opieka75+. To uruchomiony w 2018 r. program skierowany na dofinansowanie (do 50 proc. kosztów) działań prowadzonych przez instytucje gminne, spółdzielnie socjalne, które dotyczą specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób starszych, powyżej 75. roku życia. Cele obu programów, skierowanych na poprawę życia seniorów, pokrywają się z częścią celów ogłoszonego przez rząd w lipcu 2018 r. programu Dostępność+.Program zakłada m.in. likwidację barier architektonicznych w tysiącu budynków, modernizację 200 dworców i stacji kolejowych, 200 szkół bez barier, 100 placówek medycznych bez barier, sfinansowanie asystentów osób starszych i niepełnosprawnych, dostępności do internetu i telewizji. Do 2025 r. rząd planuje wydać na realizację tego programu ok. 23 mld złotych. Karta Dużej Rodziny-Rodziny z co najmniej trojgiem dzieci mogą korzystać z Karty Dużej Rodziny, czyli systemu zniżek i dodatkowych uprawnień. Karta Dużej Rodziny funkcjonuje zarówno w instytucjach publicznych, jak i w prywatnych firmach.[2] Już od 1 stycznia 2024 roku wysokość świadczenia wychowawczego w ramach programu Rodzina 800+ (dotychczas Rodzina 500+) będzie wynosić 800 zł miesięcznie na dziecko. Świadczenie przysługuje bez względu na dochód osiągany przez rodzinę czy od aktywności zawodowej rodziców. Rodzinny Kapitał Opiekuńczy to kolejny krok na drodze do poprawy sytuacji i jakości życia polskich rodzin. Rodzinny kapitał opiekuńczy to nowe świadczenie dla rodziców, które otrzymają na drugie i kolejne dziecko w rodzinie. Świadczenie przysługuje od 12. do końca 35. miesiąca życia. Maksymalna wysokość przysługującego kapitału to aż 12 tys. zł na dziecko. [3] Rząd PiS wprowadził dodatkowe świadczenia dla emerytów, znane jako 13. i 14. emerytura, które mają na celu wsparcie seniorów w pokrywaniu codziennych wydatków. 13. emerytura w 2024 roku będzie równa kwocie minimalnej emerytury obowiązującej po marcowej waloryzacji, co w 2024 roku szacuje się na około 1769 zł do 1783 zł brutto. Czternasta emerytura natomiast ma wynieść maksymalnie 2650 zł brutto, z zasadą "złotówka za złotówkę" dla emerytur przekraczających 2900 zł.[4] Laptopy dla klas czwartych-Rząd Prawa i Sprawiedliwości kupi laptopy dla wszystkich uczniów klas czwartych szkoły podstawowej, czyli około 370 tys. dzieci. Laptopy mają być przekazane rodzinom na własność i mają służyć do nauki zdalnej i rozwijania umiejętności cyfrowych. Rząd wyda na ten cel około 760 mln zł, a środki pochodzą z Krajowego Planu Odbudowy. Podręczniki dla dzieci-Darmowe podręczniki to świadczenie, które otrzymują uczniowie klas I-III szkoły podstawowej oraz uczniowie klas I-IV szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy. Podręczniki są własnością szkoły i są wypożyczane uczniom na czas nauki. Rodzice nie muszą kupować ani zwracać podręczników. Praca zdalna dla rodziców-Ta forma pracy może ułatwić pogodzenie obowiązków zawodowych i rodzinnych. Od kwietnia 2023 r. obowiązują nowe przepisy, które dają większe prawa do pracy zdalnej rodzicom dzieci do czwartego roku życia, dzieci z niepełnosprawnością lub specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, a także pracownicom w ciąży.[5]Blisko 240 mld zł kosztowały budżet programy socjalne wprowadzone przez rząd Zjednoczonej Prawicy od 2016 r.do 2022 r. — wynika z szacunków Business Insider Polska. Oznacza to mniej więcej tyle, że na 500 plus, 300 plus, bony turystyczne, dodatki dla emerytów czy świadczenia dla matek wydaliśmy równowartość około połowy tegorocznego budżetu.w dobie pandemii do Polaków trafił tzw. bon turystyczny. To wypłacone jednorazowo w formie specjalnego bonu 500 zł na wypoczynek krajowy przysługujące na każde dziecko w rodzinie. Można je było wykorzystać w hotelach, placówkach noclegowych czy atrakcjach turystycznych. Wszystko po to, by wesprzeć pokiereszowaną po okresie najostrzejszych lockdownów branżę turystyczną. Niedawno rząd zdecydował, że pieniądze będzie można wydawać do września 2022 r. Do tej pory termin upływał w marcu 2022 r. dodatek osłonowy, czyli pieniądze, które rząd zamierza rozdać, by walczyć z szybko rosnącymi cenami. To element tzw. tarczy antyinflacyjnej.Komu przysługiwał dodatek? Tym najuboższym rodzinom, w których dochód na osobę nie przekracza 1,5 tys. zł (lub 2,1 tys. zł w gospodarstwach jednoosobowych). Kwota wahać się będzie od 400 zł dla jednoosobowego gospodarstwa domowego, przez 600 zł dla 2- i 3-osobowego, 850 zł dla 4-, 5-osobowego, aż po 1150 zł dla gospodarstwa składającego się minimum z 6 osób.Rodziny, w których do ogrzewania domu wykorzystywane jest paliwo stałe, mogą liczyć na dodatek o 20 proc. wyższy.[6]

Tak długo, jak będzie rządziło PiS, będziemy utrzymywali wszystkie programy społeczne

„Panie Tusk, dzisiaj w historii Polski mamy największą liczbę osób pracujących, ponad 17 mln” – powiedział Morawiecki, wskazując, iż program Rodzina 500 Plus nie zniechęcił Polaków do pracy, zaś „setki tysięcy nowych miejsc w przedszkolach i żłobkach” zachęcają matki do powrotu do aktywności zawodowej.Szef rządu wyliczał, że w 2013 r. ponad 2 mln Polaków było na bezrobociu, a kolejne 2 mln pracowało na umowach śmieciowych, za 4-5 zł za godzinę. Dalsze 2 mln osób było na emigracji, z której dziś – wskazywał premier – po raz pierwszy w historii wielu Polaków wraca.Morawiecki przypominał, że rząd PO podwyższył składkę ZUS i składkę rentową, podniósł wiek emerytalny i zabrał środki zgromadzone przez Polaków w OFE.[7] Główne filary programu PiS – wskazała Elżbieta Witek – to rodzina i bezpieczeństwo. "Jeśli nie będziemy bezpieczni, to nie będziemy się mogli rozwijać" – podkreśliła, nawiązując do obecnych zagrożeń związanych m.in. z wojną w Ukrainie. Jej faktycznym początkiem – jak mówiła – był wcześniejszy "atak hybrydowy" na polsko-białoruską granicę. Elżbieta Witek wymieniała najważniejsze działania i programy społeczne rządu realizowane podczas dwóch ostatnich kadencji, m.in. obniżenie wieku emerytalnego, podniesienie płacy minimalnej i wprowadzenie stawki godzinowej, obniżenie podatków, bezpłatne leki dla seniorów i młodych, program Rodzina 500+ (od stycznia kwota świadczenia wzrośnie do 800 zł), 13. i 14. emerytura, programy dla młodych i seniorów."Dotrzymaliśmy słowa, nie zrezygnowaliśmy z żadnego programu społecznego adresowanego do rodzin" - powiedziała marszałek Sejmu. "Jeśli teraz wybór będzie niewłaściwy, to tych programów nie będzie, nie mam co do tego wątpliwości" – mówiła.Elżbieta Witek podkreśliła, że minione cztery lata były "niesłychanie trudne", zaś "żadna formacja nie rządziła w tak trudnych warunkach". "Ten trudny czas był najlepszym sprawdzianem jaką jesteśmy władzą" – powiedziała, przyznając, iż podczas rządzenia nie udało się także uniknąć błędów, jednak rząd PiS – oceniła – pomyślnie przeszedł test w bardzo trudnym okresie.[8]

Pandemia COVID-19 (2020–2022)

Krajowy plan odbudowy (KPO)

21 lipca 2020 r. przywódcy UE uzgodnili budżet na lata 2021–2027 w wysokości 1 824 mld EUR. Pakiet, na który składają się wieloletnie ramy finansowe i nadzwyczajny plan odbudowy Next Generation EU opiewający na 750 mld EUR (800 mld EUR w cenach bieżących), pomaga odbudować UE po pandemii Covid-19 i wspiera inwestycje w transformację ekologiczno-cyfrową. To uzupełnienie już ustanowionych trzech unijnych zabezpieczeń o wartości 540 mld EUR, które mają wspierać pracowników, firmy i państwa. W 2021 r. i 2022 r. państwa członkowskie przedstawiły krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności, w których określiły swoje programy reform i inwestycji do 2026 r. 17 czerwca 2022 r. Rada zatwierdziła w drodze decyzji wykonawczej plan odbudowy przedstawiony przez Polskę. [9]

Rosyjska inwazja na Ukrainę

15 marca 2022 r. Światowe media komentują wizytę trzech premierów w Kijowie. W Kijowieodbyło się spotkanie premiera Mateusza Morawieckiego, wicepremiera Jarosława Kaczyńskiego oraz premierów Czech i Słowenii z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim oraz premierem tego kraju Denysem Szmyhalem. Zaapelowali o misję pokojową NATO. Brytyjskie media, informując o wizycie premierów Polski, Czech i Słowenii w Kijowie oraz o ich spotkaniu z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim, podkreślają, że to pierwsza taka podróż od początku wojny oraz że odbyła się mimo rosyjskiego ostrzału ukraińskiej stolicy. "The Independent" przypomina, że Polska, Słowenia i Czechy były wśród krajów, które cztery dni po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji wezwały UE w liście otwartym do "natychmiastowego przyznania Ukrainie statusu kraju kandydującego do UE i rozpoczęcia procesu negocjacji"; wskazuje też, że w zeszłym tygodniu po szczycie w Wersalu przywódcy UE nie zdecydowali się na przyspieszenie procesu, wydając w zamian oświadczenie, w którym jedynie "uznali europejskie aspiracje i europejski wybór Ukrainy". "The Independent" wspomina też, że premier Mateusz Morawiecki przed wyjazdem zacytował w mediach społecznościowych słowa Lecha Kaczyńskiego wypowiedziane w Tbilisi w 2008 r., gdy ówczesny prezydent RP ostrzegał, że rosyjska agresja nie zatrzyma się na Gruzji. [10]

Program Inwestycji Dworcowych na lata 2016 – 2023

Program Inwestycji Dworcowych jest jednym z projektów przewidzianych do realizacji w ramach „Strategii na rzecz odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.)”. Dzięki niemu zostaną przeprowadzone 192 inwestycje dworcowe na łączną kwotę ponad 2,38 mld zł. W wyniku podejmowanych działań na dworcach poprawi się poziom obsługi pasażerów oraz nastąpi integracja kolei z innymi gałęziami transportu.[11]

Rządowy Fundusz Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych

Rządowy Fundusz Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych ma na celu zwiększenie skali inwestycji publicznych przez bezzwrotne dofinansowanie inwestycji realizowanych przez JST. Program realizowany jest poprzez promesy inwestycyjne udzielane przez BGK. Program Inwestycji Strategicznych to bezzwrotne dofinansowania inwestycji publicznych realizowanych przez gminy, powiaty, miasta i województwa w całej Polsce. Program jest nową formą wsparcia, która pobudzi inwestycje samorządów we wszystkich regionach. [12]„Dla nas, dla mnie Polska jest jedna. Nie ma Polski A, Polski B, Polski C. I ten wielki strumień pieniędzy zabrany krętaczom i oszustom, przestępcom i mafiom przekierowaliśmy do was, do gmin i do powiatów” - powiedział szef rządu. Premier podkreślił, że w całej Polsce jest już 25 tysięcy tablic przedstawiających inwestycje dofinansowane z budżetu państwa, 7 tysięcy kolejnych jest przygotowywanych. Jak mówił, „za każdą z tych biało-czerwonych tablic kryje się ludzka opowieść, ludzkie emocje, pragnienia. (…) Kryje się ludzkie marzenie, bezpieczeństwo dziecka, które idzie chodnikiem do szkoły, ścieżka rowerowa, która poprawia zdrowie, pozwala przyjemnie spędzać czas wolny. Szkoła odnowiona, nowoczesna, żłobek, przedszkole i tak dalej” - wyliczał szef rządu.Rządowy Program Inwestycji Strategicznych pozwala na realizację inwestycji w całej Polsce, dzięki bezzwrotnemu dofinansowaniu. Dotychczas na program przeznaczono łącznie 63,4 mld zł m.in. na remonty szkół i żłobków, obiekty sportowe, odnowione parki, nowe drogi czy sieci wodno-kanalizacyjne.[13]Dofinansowanie z Programu Inwestycji Strategicznych będzie wypłacane w zależności od czasu realizacji inwestycji. W przypadku inwestycji, których realizacja nie będzie trwała dłużej niż 12 miesięcy wypłata nastąpi po jej zakończeniu. W przypadku inwestycji, których realizacja będzie trwała dłużej niż rok miesięcy wypłaty będą realizowane w 2-3 transzach. Wypłaty dofinansowania będą realizowane w stałych terminach wypłat ogłaszanych na stronie internetowej BGK.I, II i VIII edycja programu była przeznaczona dla wszystkich samorządów w całej Polsce; III i VI edycja była zaadresowana do obszarów popegeerowskich; IV edycja była wsparciem dla gmin uzdrowiskowych; V i VII edycja miała na celu rozwój stref przemysłowych w samorządach.[14] Program Inwestycji Strategicznych:Infrastruktura drogowa 47 587 829 542,04 PLN, Infrastruktura wodno-kanalizacyjna 16 153 295 808,39 PLN, Infrastruktura sportowa 7 036 802 556,30 PLN, Infrastruktura edukacyjna 6 112 390 037,33 PLN, Infrastruktura społeczna 4 540 292 744,06 PLN, Infrastruktura turystyczna 3 046 000 876,05 PLN, Efektywność energetyczna 2 656 848 413,12 PLN, Rewitalizacja obszarów miejskich 2 000 203 372,64 PLN, Odnawialne źródła energii 1 928 249 407,70 PLN, Infrastruktura kulturalna 1 564 333 719,67 PLN. Łącznie wszystkie inwestycje: 99 194 591 373,24 PLN Stan na: 14.02.2024[15]Wyniki dziewiątej edycji Rządowego Programu Inwestycji Strategicznych – Rozświetlamy Polskę. 04.12.2023 r. Rozstrzygnięto edycję Programu Inwestycji Strategicznych poświęconą modernizacji infrastruktury oświetleniowej. Samorządom przyznano w sumie prawie 1 mld zł na 1214 inwestycji.[16]

Ważą się losy rządowego Programu Inwestycji Strategicznych

Jeszcze nie wiadomo, czy Program Inwestycji Strategicznych będzie kontynuowany. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów 30.01.2024 r. w odpowiedzi na pytanie Serwisu Samorządowego PAP poinformowała, że prowadzi w tym zakresie analizy.[17]

Strategiczne inwestycje rządowe w latach 2015-2023

Rozbudowa Terminala LNG im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Świnoujściu

2023-09-13 Powstanie Terminalu LNG pozwoliło na odbieranie skroplonego gazu ziemnego drogą morską praktycznie z dowolnego kierunku na świecie, co przyczyniło się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Polski. Decyzja o budowie gazoportu zapadła w 2006 r. podjął ją jeszcze rząd Jarosława Kaczyńskiego pod koniec 2006 roku i przygotował program jej finansowania ze środków krajowych i unijnych, ale rząd Tuska przez parę kolejnych lat się wahał czy projekt ten kontynuować. [18]Budowa terminalu została uznana przez Radę Ministrów za inwestycję strategiczną dla Polski. [19]Rozbudowa Terminalu LNG  ma  m.in. zwiększyć możliwości importu oraz umożliwić uruchomienie nowych usług tj. bunkrowanie, czy załadunek tankowców. Inwestycję podzielono na dwa etapy. Pierwszy polegał na zwiększeniu mocy regazyfikacyjnych do 6,2 mld m3 rocznie. Drugi etap objął budowę trzeciego zbiornika i nowego nabrzeża, które umożliwi cumowanie, postój, załadunek i rozładunek mniejszych zbiornikowców LNG.[20]

Przekop Mierzei Wiślanej

Fuzja Orlenu z Lotosem

Centralny Port Komunikacyjny

Gazociąg Baltic Pipe

Via Carpatia

Via Baltica

Rail Baltica

Przypisy

  1. https://web.archive.org/web/*/https://www.bankier.pl/wiadomosc/Prezydent-podpisal-ustawe-Rodzina-500-plus-3487097.html*
  2. https://web.archive.org/web/*/https://konkret24.tvn24.pl/polska/plusy-dodatnie-plusy-ujemne-jak-i-za-ile-rzad-pis-realizuje-swoje-programy-spoleczne-ra928658-ls5791774*
  3. https://web.archive.org/web/*/https://www.gov.pl/web/rodzina/rodzina-800-wyzsze-swiadczenie-juz-od-1-stycznia*
  4. https://web.archive.org/web/*/https://forsal.pl/gospodarka/artykuly/9427939,trzynasta-i-czternasta-emerytura-kto-nie-otrzyma-swiadczenia.html*
  5. https://web.archive.org/web/*/https://polskieradio24.pl/artykul/3237270,programy-spoleczne-i-wsparcie-rodzin-w-centrum-polityki-rzadu-oto-co-pis-robi-dla-dzieci*
  6. https://web.archive.org/web/*/https://businessinsider.com.pl/gospodarka/500-plus-300-plus-13-i-14-emerytura-tyle-wydalismy-na-programy-socjalne-pis/dqyr50m*
  7. https://web.archive.org/web/*/https://www.gazetaprawna.pl/artykuly/9029469,premier-bedziemy-utrzymywali-wszystkie-programy-spoleczne.html*
  8. https://web.archive.org/web/*/https://www.bankier.pl/wiadomosc/PiS-dosypie-pieniedzy-w-programach-socjalnych-Nie-zmarnujmy-dorobku-minionych-osmiu-lat-8593913.html*
  9. https://web.archive.org/web/*/https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/eu-recovery-plan/*
  10. https://web.archive.org/web/*/https://www.bankier.pl/wiadomosc/Swiatowe-media-komentuja-wizyte-trzech-premierow-w-Kijowie-8298984.html*
  11. https://web.archive.org/web/*/https://www.gov.pl/web/infrastruktura/program-inwestycji-dworcowych-na-lata-2016-2023*
  12. https://web.archive.org/web/*/https://www.bgk.pl/polski-lad/*
  13. https://web.archive.org/web/*/https://samorzad.pap.pl/kategoria/aktualnosci/w-czwartek-rusza-kolejny-nabor-do-programu-inwestycji-strategicznych-w-puli*
  14. https://web.archive.org/web/*/https://samorzad.pap.pl/program-inwestycji-strategicznych*
  15. https://web.archive.org/web/*/https://www.bgk.pl/inwestycje/*
  16. https://web.archive.org/web/*/https://media.bgk.pl/komunikat-prasowy/wyniki-dziewiatej-edycji-rzadowego-programu-inwestycji-strategicznych-rozswietlamy-polske-273301/*
  17. https://web.archive.org/web/*/https://samorzad.pap.pl/kategoria/dofinansowanie/waza-sie-losy-rzadowego-programu-inwestycji-strategicznych*
  18. https://web.archive.org/web/*/https://wpolityce.pl/polityka/164779-decyzje-w-sprawie-budowy-terminalu-lng-podjal-rzad-jaroslawa-kaczynskiego-ale-rzad-tuska-przez-pare-kolejnych-lat-sie-wahal-czy-projekt-kontynuowac*
  19. https://web.archive.org/web/*/https://www.gaz-system.pl/pl/terminal-lng/informacje-o-terminalu-lng.html*
  20. https://web.archive.org/web/*/https://www.pap.pl/aktualnosci/rozbudowa-gazoportu-w-swinoujsciu-budowa-trzeciego-zbiornika-lng-dobiega-konca-nasze*