Adam Michnik

Adam Michnik (właśc. Aaron Szechter) jest polskim politykiem, eseistą i publicystą. Urodził się 17 października 1946 roku w Warszawie, w żydowskiej rodzinie działaczy Komunistycznej Partii Polski. Ojciec Michnika, Ozjasz Szechter (członek Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy) i matka Helena Łuczywo (aktywistka Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej) zaszczepili w młodym Adamie zamiłowanie do polityki. Brat Stefan Michnik – kapitan Ludowego Wojska Polskiego, sędzia wojskowy i adwokat, działacz komunistyczny, informator i rezydent Informacji Wojskowej pochodzenia żydowskiego. Odpowiedzialny za sądowe zbrodnie komunistyczne.

Wykształcenie

Michnik ukończył VII Liceum Ogólnokształcącym im. Juliusza Słowackiego w Warszawie, a następnie rozpoczął studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W latach młodzieńczych związał się z komunistycznym "czerwonym harcerstwem walterowców". W związku z jego działalnością opozycyjną został relegowany z uczelni, co m.in. dało początek wydarzeniom marcowym w 1968 roku (demonstracje studentów). Rok później Michnik został skazany na 3 lata pozbawienia wolności za tzw. „wybryki chuligańskie”. O pół roku wyższe wyroki otrzymali również inni opozycjoniści: Jacek Kuroń oraz Karol Modzelewski.Po opuszczeniu więzienia otrzymał tzw. „wilczy bilet”, który uniemożliwiał mu ukończenie studiów. Po kilku latach zakaz został uchylony, a Michnik w 1975 roku ukończył studia eksternistycznie na Wydziale Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Życie rodzinne

W przeszłości był związany z kilkoma kobietami, m.in. z legendarną pisarką i działaczką opozycyjną Barbarą Toruńczyk, a filozofka prof. Barbara Skarga nazywała go "największą miłością swego życia". Michnik dopiero z Barbarą Szwedowską, sopocką prawniczką, doczekał się syna Antoniego, który przyszedł na świat w połowie lat osiemdziesiątych. Antek od wczesnych lat do otrzymania świadectwa dojrzałości w 2003 r. mieszkał z matką w Sopocie. Dziś jest związany z lewicową "Krytyką Polityczną".Adam Michnik jest ojcem trojga dzieci.Ma córkę Ninę Michnik i najmłodsze, którego ojcem został w wieku 67 lat.

Kariera polityczna i publicystyczna

W latach 1976-1977 przebywał w Paryżu, po powrocie do Polski włączył się w działalność istniejącego już od kilku miesięcy Komitetu Obrony Robotników. Był również wykładowcą Towarzystwa Kursów Naukowych. W okresie stanu wojennego został oskarżony przez władze o próbę obalenia ustroju socjalistycznego. W areszcie przebywał bez wyroku do 1984 na skutek celowo przedłużanego przez przedstawicieli aparatu represji procesu.W 1988 r. Michnik został jednym z doradców Lecha Wałęsy oraz członkiem Komitetu Obywatelskiego. Było to polityczno-intelektualne zaplecze "Solidarności", zwane też rządem cieni. Jego zadaniem było przygotowanie się do negocjacji z władzą. Brał aktywny udział w spotkaniach przygotowujących Okrągły Stół oraz samych obradach z 1989 r., które ustaliły zasady pierwszych wyborów, z ludźmi "Solidarności" na listach. Lech Wałęsa uważał, że związek potrzebuje mieć swój organ prasowy, dlatego polecił Michnikowi skompletowanie zespołu redakcyjnego, który poradziłby sobie z wydawaniem ogólnopolskiego tytułu. Tak narodziła się "Gazeta Wyborcza". Trzonem jej redakcji zostali dziennikarze „Biuletynu Informacyjnego” oraz „Tygodnika Mazowsze”. W latach 1989-1991 był posłem na Sejm X kadencji. Lech Wałęsa osobiście poprosił go o zorganizowanie ogólnopolskiej gazety codziennej, będącej organem Komitetu Obywatelskiego przed pierwszymi częściowo wolnymi wyborami parlamentarnymi. Czasopismo to nazwano później „Gazetą Wyborczą”.W 1990 wybuchł konflikt polityczny, tzw. wojna na górze, zaś za głównego ideologa uczestniczącej w niej strony uznawany był Adam Michnik w opozycji do Lecha Wałęsy, przewodniczącego NSZZ „Solidarność”. We wrześniu 1990 Komisja Krajowa „Solidarności” podjęła uchwałę o odebraniu „Gazecie Wyborczej” prawa do zamieszczania przy winiecie znaczka „Solidarności”. W kolejnych latach nie ubiegał się jednak o reelekcję. Rozwijał natomiast swoje pismo, które szybko stało się jednym z najważniejszych tytułów w kraju, utrzymując ten status do dzisiaj. Jako autor publikował swoje artykuły m.in. w „Der Spiegel”, „Le Monde”, „Libération”, „Lettre Internationale”, „The New York Review of Books”, „The Washington Post”, a także w innych czasopismach. W 2002 roku na łamach "Gazety Wyborczej" upublicznił informację o złożonej mu propozycji korupcyjnej przez Lwa Rywina, co doprowadziło do wybuchu tzw. afery Rywina. Adam Michnik publikował artykuły na łamach prasy europejskiej i amerykańskiej. Opublikował kilkadziesiąt książek, w tym głośną pozycję "Kościół, lewica, dialog" (1977). Jego nazwisko widnie na liście "50 Bohaterów wolności prasy" Międzynarodowego Instytutu Prasy. Uwzględniono go również wśród "dwudziestu najbardziej wpływowych dziennikarzy świata" "Financial Times'a" w 2006 roku. Adam Michnik wciąż pozostaje redaktorem naczelnym "Gazety Wyborczej". Jego zastępcą jest Jarosław Kurski, który prywatnie jest bratem prezesa TVP Jacka Kurskiego.

„Dzieci Października”.

Na początku lat sześćdziesiątych na Uniwersytecie Warszawskim, z inicjatywy Karola Modzelewskiego, historyka i asystenta tej uczelni, powołano do życia Polityczny Klub Dyskusyjny. Rozmowy i prelekcje obracały się wokół sposobów naprawy socjalizmu. W tym samym czasie grupa warszawskich licealistów powołała swoje forum dyskusyjne – Klub Poszukiwaczy Sprzeczności. Jego członkowie pochodzili z inteligenckich, w dużej mierze komunistycznych rodzin warszawskich. Jak przyznał organizator Klubu Adam Michnik, język debat był krytyczny wobec rzeczywistości, ale odwoływał się do „systemu wartości rewolucyjnej lewicy”. Poważniejszą inicjatywą okazała się propozycja wewnętrznej reformy partii opracowana w 1964 r. przez członków PZPR – doktoranta UW Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego.Na zebraniu ZMS na Uniwersytecie Warszawskim wystąpił prof. Leszek Kołakowski. Filozof ostro ocenił miniony okres, mówiąc o odejściu od ideałów Października, o ograniczaniu wolności słowa, o tym, że rządy PZPR skazują kraj na permanentny kryzys. Kilka dni później Kołakowskiego wyrzucono z PZPR za „dyskredytowanie polityki partii oszczerczymi sloganami”. W jego obronie stanęła grupa znanych pisarzy. Część z nich sama wystąpiła z PZPR (m.in. Wiktor Woroszylski, Wisława Szymborska, Julian Stryjkowski, Kazimierz i Marian Brandysowie), innych zaś wyrzucono. Wzmagała się niechęć partyjnych i lewicowych intelektualistów do ekipy Gomułki, a środowisko kontestatorów rosło w siłę. Widoczną grupą na Uniwersytecie Warszawskim było środowisko „komandosów” , któremu przewodził Adam Michnik. Jego patronami byli więzieni Kuroń i Modzelewski.

Komandosi

przeważnie rekrutowali się z członków Drużyn Walterowskich (część Organizacji Harcerskiej, później ZHP) prowadzonych w 2. połowie lat 50. przez Kuronia oraz uczestników Klubu Poszukiwaczy Sprzeczności (działającego 1962–63). Należeli do nich m.in.: Adam Michnik, Teresa Bogucka, J. Dajczgewand, Jan Gross, J. Kofman, Irena Lasota, Jan Lityński, Aleksander Smolar, Henryk Szlajfer, Barbara Toruńczyk, Henryk Wujec; Krąg Michnika cechował pewien ekskluzywizm, ponadprzeciętne zainteresowania intelektualne, brak fascynacji kulturą masową. Środowisko to niewątpliwie nadal poczuwało się do związków z tradycją komunistyczną. Jak mówił Michnik po latach, „nasz spór z Gomułką jest sporem wewnątrz rodziny (...), bo odwoływaliśmy się do wspólnych korzeni. Marksistowska pępowina nie została jeszcze do końca zerwana”.

30 maja 2014 r. Dla mnie Jaruzelski to był bardzo mądry, ciepły i bardzo inteligentny człowiek - powiedział o Wojciechu Jaruzelskim Adam Michnik w programie "Tak jest" w TVN24. Dodał, że innego Jaruzelskiego nie miał osobiście okazji poznać.

20 kwietnia 2011 r. Część naszego społeczeństwa choruje na rusofobię i ksenofobię. Wolność jest przecież dla wszystkich - dla mądrych, głupich i dla swołoczy - powiedział Adam Michnik w wywiadzie dla rosyjskiej gazety "Komsomolskaja Prawda". 21 listopada 2023 r. Redaktor naczelny "Nowej Gaziety" Kirył Martynow przeprowadził wywiad z Adamem Michnikiem w ramach serii "Dialogów przeciwko wojnie" — rozmów mających na celu utrzymanie kontaktu między Rosjanami a europejskimi politykami, ludźmi kultury i intelektualistami.Kiedyś mówiłem, że nazywam siebie prawdziwym antysowieckim rusofilem i dalej tak jest. Wiem, że Putin to nie Rosja. W Polsce w pewnym momencie Kaczyński też wygrał i zaczął budować putinowski model państwa. Były dokładnie takie same ataki na niezależny system sądowniczy, na administrację, próba podporządkowania wszystkiego władzy jednej partii, czyli systematyczne niszczenie wszystkich niezależnych elementów społeczeństwa obywatelskiego.

Nocna zmiana

Niechęć "Gazety" wywoływał powstały po pierwszych w pełni demokratycznych wyborach w 1991 r. rząd Jana Olszewskiego, zwłaszcza postulowane przez ugrupowania wspierające ten gabinet propozycje dekomunizacji i lustracji. Zdecydowanie negatywnie oceniona została przez dziennik realizacja przez szefa MSW w tym rządzie Antoniego Macierewicza uchwały lustracyjnej Sejmu 4 czerwca 1992 r. Antylustracyjna linia była konsekwentnie utrzymywana przez "Gazetę Wyborczą" przez kolejne lata, o czym najlepiej zaświadcza sprzeciw redakcji i Michnika wobec uchwalenia w 1998 r. ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej, choć projekt ten, obok rządzącej wtedy AWS, popierała także koalicyjna Unia Wolności.

Odznaczenia i nagrody

Wielokrotnie odznaczany m.in. Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (1998), Komandor Orderu Bernardo O’Higginsa (Chile, 1998), Krzyż Komandorski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa, 2000), Komandor Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (2001), Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja, 2003), Order Tomasa Garrigue Masaryka III klasy (Czechy, 2003), Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005), Order Księcia Jarosława Mądrego III klasy (Ukraina, 2006), Order Orła Białego (Polska, 2010), Order Krzyża Ziemi Maryjnej III klasy (Estonia, 2014). Nagradzany i wyróżniany m.in.: Prix de la Liberte francuskiego PEN Clubu (1982), Nagroda im. Andrzeja Kijowskiego (1985), Nagroda Praw Człowieka im. Roberta F. Kennedy’ego (1986), Europejczyk Roku (1989) – nagroda przyznana przez czasopismo „La Vie”, Nagroda Centralnej Synagogi w Nowym Jorku „Jew of the Year” (1991), Shofar Award (1991) – nagroda przyznana przez National Jewish Committee on Scouting, Nagroda Stowarzyszenia Dziennikarzy Europejskich (1995), Medal im. Imre Nagya (1995), Nagroda Dziennikarstwa i Demokracji Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (1996), Nagroda Erazma (Holandia, 2001), Nagroda Orła Jana Karskiego (2007), Tytuły doktora honoris causa The New Svhool for Social Research, Uniwersytetu Minesoty, Connecticut College, Uniwesytetu Michigan, Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie (2009), Miejsce na liście „50 Bohaterów wolności prasy” ogłoszonej w 2000 przez Międzynarodowy Instytut Prasy (IPI) oraz miejsce na liście „20 najbardziej wpływowych dziennikarzy świata” ogłoszonej w 2006 przez „Financial Times”, Medal Goethego (Niemcy, 2011), Nagroda Kisiela (2013, w Kategorii Publicysta „za konsekwentne bycie Michnikiem”), Nagroda Wolności przyznana przez Sejm Republiki Litewskiej (2014), Nagroda za Odważne Myślenie im. Barbary Skargi przyznawana przez Konfederację Lewiatan i Fundację na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi (2015).