Roman Dmowski: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
(Achim - prześledź moje zmiany ze szczególną uwagą) |
||
(Nie pokazano 2 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Roman Dmowski in color.jpg|mały|Roman Dmowski]]'''Roman Stanisław Dmowski -''' (ur. 9 sierpnia 1864 w Kamionku, zm. 2 stycznia 1939 w Drozdowie) | [[Plik:Roman Dmowski in color.jpg|mały|Roman Dmowski]]'''Roman Stanisław Dmowski -''' (ur. 9 sierpnia 1864 w Kamionku, zm. 2 stycznia 1939 w Drozdowie) prominentny polski polityk, wybitny mąż stanu, dyplomata oraz twórca współczesnej koncepcji i idei narodowej Rzeczypospolitej | ||
Dmowski był jedną z kluczowych postaci ruchu narodowego w Polsce, współzałożycielem partii Narodowej Demokracji (Endecji) w 1897 roku. Przez pragmatyczne usposobienie postulował monoetniczność narodową Polski chroniąc tym bezpieczeństwo i porządek społeczny | Dmowski był jedną z kluczowych postaci ruchu narodowego w Polsce, współzałożycielem partii [[Narodowa Demokracja|Narodowej Demokracji]] (Endecji) w 1897 roku. Przez pragmatyczne usposobienie postulował monoetniczność narodową Polski chroniąc tym bezpieczeństwo i porządek społeczny struktur naszego państwa. | ||
Święcił tryumfy dyplomatyczne, był członkiem Polskiego Komitetu Narodowego w Paryżu i odegrał istotną rolę w kształtowaniu porozumień pokojowych na rzecz niepodległej Polski. | |||
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku Dmowski pełnił funkcję czołowego polityka, uczestnicząc w konferencji pokojowej w Paryżu i zostając pierwszym ministrem spraw zagranicznych Polski w 1919 roku. Był także delegatem do Ligi Narodów i reprezentował Polskę na arenie międzynarodowej. | |||
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku | |||
== Dzieciństwo i młodość == | == Dzieciństwo i młodość == | ||
W 1875 roku rozpoczął naukę w III Gimnazjum w Warszawie, które ukończył maturą w 1886 r., poprawiał aż trzy klasy. Podczas uczęszczania do szkoły, w wieku 17 lat (1881) założył tajną organizację uczniowską pod nazwą „Strażnica”, której głównym zadaniem był opór przed rusyfikacją, wyrażony w tajnych wykładach z języka polskiego, historii, geografii i literatury polskiej. We wrześniu 1886 roku Dmowski wstąpił na wydział fizyczno-matematyczny Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego (na sekcję nauk przyrodniczych). Po czterech latach nauki ukończył studia, a po złożeniu rozprawy pt. „Przyczynek do morfologii wymoczków włoskowatych” otrzymał „uczony stopień kandydata nauk przyrodniczych”. | W 1875 roku rozpoczął naukę w III Gimnazjum w Warszawie, które ukończył maturą w 1886 r., poprawiał aż trzy klasy. Podczas uczęszczania do szkoły, w wieku 17 lat (1881 r.) założył tajną organizację uczniowską pod nazwą „Strażnica”, której głównym zadaniem był opór przed rusyfikacją, wyrażony w tajnych wykładach z języka polskiego, historii, geografii i literatury polskiej. We wrześniu 1886 roku Dmowski wstąpił na wydział fizyczno-matematyczny Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego (na sekcję nauk przyrodniczych). Po czterech latach nauki ukończył studia, a po złożeniu rozprawy pt. „Przyczynek do morfologii wymoczków włoskowatych” otrzymał „uczony stopień kandydata nauk przyrodniczych”. | ||
== Początek działalności == | |||
Około 1890 roku rozpoczął współpracę z tygodnikiem "Głos". Aktywnie zaangażował się w obchody 100. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja, organizując w Warszawie wielką patriotyczną manifestację. Po ukończeniu studiów, przy wsparciu finansowym z Kasy im. Mianowskiego, wyjechał do Paryża na dalsze kształcenie. W stolicy Francji pojawił się jesienią 1891 roku, po wcześniejszym pobycie m.in. w Szwajcarii, gdzie zapoznał się z Zygmuntem Balickim, którego przekonał do zmian w Lidze Polskiej. | Około 1890 roku rozpoczął współpracę z tygodnikiem "Głos". Aktywnie zaangażował się w obchody 100. rocznicy uchwalenia [[Konstytucja 3 Maja|Konstytucji 3 Maja]], organizując w Warszawie wielką patriotyczną manifestację. Po ukończeniu studiów, przy wsparciu finansowym z Kasy im. Mianowskiego, wyjechał do Paryża na dalsze kształcenie. W stolicy Francji pojawił się jesienią 1891 roku, po wcześniejszym pobycie m.in. w Szwajcarii, gdzie zapoznał się z Zygmuntem Balickim, którego przekonał do zmian w Lidze Polskiej. | ||
12 sierpnia 1892 roku, wracając z Paryża, został aresztowany przez rosyjską policję podczas przekraczania granicy. Zarzucono mu m.in. udział w wspomnianej manifestacji z 1891 roku. Spędził następne pięć miesięcy w więzieniu śledczym w warszawskiej Cytadeli. 3 stycznia 1893 roku, po wpłaceniu kaucji, został zwolniony z więzienia. | 12 sierpnia 1892 roku, wracając z Paryża, został aresztowany przez rosyjską policję podczas przekraczania granicy. Zarzucono mu m.in. udział w wspomnianej manifestacji z 1891 roku. Spędził następne pięć miesięcy w więzieniu śledczym w warszawskiej Cytadeli. 3 stycznia 1893 roku, po wpłaceniu kaucji, został zwolniony z więzienia. | ||
Pomimo dozoru policyjnego, w kwietniu tego roku, razem z Janem Ludwikiem Popławskim, na specjalnie zwołanym posiedzeniu w Warszawie przyczynił się do przekształcenia Ligi Polskiej, której zarzucił brak działań na rzecz odbudowania państwa polskiego, w nową organizację - Ligę Narodową. Następnie przez siedem miesięcy stał na czele jej Komitetu Centralnego. | Pomimo dozoru policyjnego, w kwietniu tego roku, razem z Janem Ludwikiem Popławskim, na specjalnie zwołanym posiedzeniu w Warszawie przyczynił się do przekształcenia Ligi Polskiej, której zarzucił brak działań na rzecz odbudowania państwa polskiego, w nową organizację - [[Liga Narodowa|Ligę Narodową]]. Następnie przez siedem miesięcy stał na czele jej Komitetu Centralnego. | ||
W napisanej w tym czasie broszurze "Nasz patriotyzm" przedstawił program nowej organizacji, w którym kładł nacisk na nadrzędność interesu narodowego nad podziałami klasowymi i dzielnicowymi. | W napisanej w tym czasie broszurze "Nasz patriotyzm" przedstawił program nowej organizacji, w którym kładł nacisk na nadrzędność interesu narodowego nad podziałami klasowymi i dzielnicowymi. | ||
Linia 25: | Linia 23: | ||
Na początku 1895 roku nielegalnie przekroczył granicę rosyjską i zamieszkał we Lwowie. Od marca tego roku jego teksty ukazywały się w "Przeglądzie Wszechpolskim". W lipcu 1895 roku został redaktorem naczelnym tego pisma. | Na początku 1895 roku nielegalnie przekroczył granicę rosyjską i zamieszkał we Lwowie. Od marca tego roku jego teksty ukazywały się w "Przeglądzie Wszechpolskim". W lipcu 1895 roku został redaktorem naczelnym tego pisma. | ||
== | == [[Narodowa Demokracja]] == | ||
Roman Dmowski odegrał kluczową rolę w Narodowej Demokracji, będąc jednym z jej głównych ideologów, organizatorów i przywódców. Jego działania w ramach tego ruchu można podzielić na kilka głównych obszarów: | Roman Dmowski odegrał kluczową rolę w Narodowej Demokracji, będąc jednym z jej głównych ideologów, organizatorów i przywódców. Jego działania w ramach tego ruchu można podzielić na kilka głównych obszarów: | ||
Linia 34: | Linia 32: | ||
# Praca dyplomatyczna: Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Dmowski pełnił funkcję polskiego ministra spraw zagranicznych. W tym czasie prowadził aktywną politykę dyplomatyczną, starając się umocnić pozycję Polski na arenie międzynarodowej i realizować cele Narodowej Demokracji w kontekście relacji międzynarodowych. | # Praca dyplomatyczna: Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Dmowski pełnił funkcję polskiego ministra spraw zagranicznych. W tym czasie prowadził aktywną politykę dyplomatyczną, starając się umocnić pozycję Polski na arenie międzynarodowej i realizować cele Narodowej Demokracji w kontekście relacji międzynarodowych. | ||
== Konferencja paryska i traktat wersalski == | |||
Roman Dmowski odegrał istotną rolę w Konferencji Pokojowej w Paryżu, która miała miejsce po zakończeniu I wojny światowej. Był jednym z przedstawicieli Polskiego Komitetu Narodowego (PKN), który działał na rzecz uznania niepodległości Polski oraz określenia jej granic w traktatach pokojowych. | Roman Dmowski odegrał istotną rolę w Konferencji Pokojowej w Paryżu, która miała miejsce po zakończeniu I wojny światowej. Był jednym z przedstawicieli [[Polski Komitet Narodowy|Polskiego Komitetu Narodowego]] (PKN), który działał na rzecz uznania niepodległości Polski oraz określenia jej granic w traktatach pokojowych. | ||
Dmowski był jednym z głównych architektów polityki polskiej podczas konferencji. Jego starania skupiały się głównie na dwóch głównych celach: uzyskaniu uznania niepodległości Polski oraz uzyskaniu jak najkorzystniejszych granic dla państwa polskiego. | Dmowski był jednym z głównych architektów polityki polskiej podczas konferencji. Jego starania skupiały się głównie na dwóch głównych celach: uzyskaniu uznania niepodległości Polski oraz uzyskaniu jak najkorzystniejszych granic dla państwa polskiego. | ||
Linia 44: | Linia 42: | ||
Jego udział w Konferencji Pokojowej w Paryżu jest uznawany za jedno z najważniejszych osiągnięć Polskiej dyplomacji oraz za ważny moment w historii Polski, który miał długotrwałe konsekwencje dla kształtowania mapy Europy Środkowo-Wschodniej. | Jego udział w Konferencji Pokojowej w Paryżu jest uznawany za jedno z najważniejszych osiągnięć Polskiej dyplomacji oraz za ważny moment w historii Polski, który miał długotrwałe konsekwencje dla kształtowania mapy Europy Środkowo-Wschodniej. | ||
<!-- Achim - tu można dać wzmiankę o innych Ojcach Polskiej Niepodległości --> | |||
== II Rzeczypospolita == | |||
Roman Dmowski, polityk o ogromnym wpływie w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, pełnił wiele istotnych funkcji oraz odgrywał kluczową rolę w polityce zagranicznej i kształtowaniu ruchów narodowych. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w | Roman Dmowski, polityk o ogromnym wpływie w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, pełnił wiele istotnych funkcji oraz odgrywał kluczową rolę w polityce zagranicznej i kształtowaniu ruchów narodowych. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, został wybrany posłem na Sejm Ustawodawczy z ramienia Związku Ludowo-Narodowego. Jednakże, jego działalność polityczna została na pewien czas przerwana z powodu ciężkiego zapalenia płuc, co skłoniło go do kilkumiesięcznego pobytu na kuracji w Algierze. | ||
W czasie inwazji bolszewickiej w 1920 roku, Dmowski był członkiem Rady Obrony Państwa, jednakże po burzliwej dyskusji z Naczelnikiem Państwa Józefem Piłsudskim zdecydował się zrezygnować z dalszego uczestnictwa. Odsunął się od aktywnej polityki, przenosząc się do Poznania, a następnie do majątku w Chludowie pod Poznaniem, gdzie zajmował się pracami gospodarskimi. | W czasie inwazji bolszewickiej w 1920 roku, Dmowski był członkiem [[Rada Obrony Państwa|Rady Obrony Państwa]], jednakże po burzliwej dyskusji z Naczelnikiem Państwa [[Józef Piłsudski|Józefem Piłsudskim]] zdecydował się zrezygnować z dalszego uczestnictwa. Odsunął się od aktywnej polityki, przenosząc się do Poznania, a następnie do majątku w Chludowie pod Poznaniem, gdzie zajmował się pracami gospodarskimi. | ||
Do aktywnej polityki powrócił jesienią 1923 roku, obejmując stanowisko ministra spraw zagranicznych w rządzie Wincentego Witosa. Jego głównym celem było utrzymanie ładu wersalskiego oraz dbanie o relacje zagraniczne, zwłaszcza z Francją. Dmowski doprowadził m.in. do podpisania polsko-brytyjskiego traktatu handlowego oraz podpisania noty uznającej państwowość ZSRS. | Do aktywnej polityki powrócił jesienią 1923 roku, obejmując stanowisko ministra spraw zagranicznych w rządzie [[Wincenty Witos|Wincentego Witosa]]. Jego głównym celem było utrzymanie ładu wersalskiego oraz dbanie o relacje zagraniczne, zwłaszcza z Francją. Dmowski doprowadził m.in. do podpisania polsko-brytyjskiego traktatu handlowego oraz podpisania noty uznającej państwowość ZSRS. | ||
Po dymisji rządu Witosa, Dmowski zintensyfikował działania na rzecz zjednoczenia ruchów narodowych i katolickich, zakładając w 1926 roku Obóz Wielkiej Polski | Po dymisji rządu Witosa, Dmowski zintensyfikował działania na rzecz zjednoczenia ruchów narodowych i katolickich, zakładając w 1926 roku [[Obóz Wielkiej Polski]]. Porażka endecji w wyborach parlamentarnych w 1928 roku doprowadziła do powstania [[Stronnictwo Narodowe|Stronnictwa Narodowego]], którego głównym inicjatorem był Dmowski. | ||
Mimo swojej nieobecności w aktywnej polityce na przełomie lat 20. i 30., Dmowski pozostał niekwestionowanym liderem Narodowej Demokracji i nadal wywierał wpływ na kształtowanie polskiej polityki i społeczeństwa. Jego działania i idee miały długotrwałe konsekwencje dla Polski w XX wieku. | Mimo swojej nieobecności w aktywnej polityce na przełomie lat 20. i 30., Dmowski pozostał niekwestionowanym liderem Narodowej Demokracji i nadal wywierał wpływ na kształtowanie polskiej polityki i społeczeństwa. Jego działania i idee miały długotrwałe konsekwencje dla Polski w XX wieku. | ||
== Choroba i śmierć == | |||
Po udarze mózgu, który przeszedł w 1937 roku, zamieszkał u swoich przyjaciół, w majątku dworskim Mieczysława Niklewicza we wsi Drozdowo. Tam od 28 grudnia 1938 przechodził zapalenie płuc, zmarł o godz. 1:05 w nocy z 1 na 2 stycznia 1939 roku w Drozdowie | Po udarze mózgu, który przeszedł w 1937 roku, zamieszkał u swoich przyjaciół, w majątku dworskim Mieczysława Niklewicza we wsi Drozdowo. Tam od 28 grudnia 1938 przechodził zapalenie płuc, zmarł o godz. 1:05 w nocy z 1 na 2 stycznia 1939 roku w Drozdowie | ||
== Pogrzeb == | |||
Władze Stronnictwa Narodowego planowały zabalsamować zwłoki Romana Dmowskiego, jednak rodzina Niklewiczów nie wyraziła na to zgody. Koncepcja pochowania Dmowskiego w katedrze poznańskiej obok Mieszka I i Bolesława Chrobrego również nie została zrealizowana z powodu sprzeciwu prymasa Augustyna Hlonda. Uroczystości żałobne odbyły się w Drozdowie oraz w katedrze w pobliskiej Łomży. | Władze Stronnictwa Narodowego planowały zabalsamować zwłoki Romana Dmowskiego, jednak rodzina Niklewiczów nie wyraziła na to zgody. Koncepcja pochowania Dmowskiego w katedrze poznańskiej obok Mieszka I i Bolesława Chrobrego również nie została zrealizowana z powodu sprzeciwu prymasa Augustyna Hlonda. Uroczystości żałobne odbyły się w Drozdowie oraz w katedrze w pobliskiej Łomży. | ||
Linia 67: | Linia 66: | ||
== [[Myśli nowoczesnego Polaka]] == | == [[Myśli nowoczesnego Polaka]] == | ||
Mimo śmierci Romana Dmowskiego zostawił on nam jego opus magnum książkę która oddaje wspaniałą percepcje na temat zjawisk socjologicznych i politycznych redefiniując pojęcie patriotyzmu i tożsamości narodowej : | Mimo śmierci Romana Dmowskiego zostawił on nam jego opus magnum książkę która oddaje wspaniałą percepcje na temat zjawisk socjologicznych i politycznych redefiniując pojęcie patriotyzmu i tożsamości narodowej: | ||
''Celem mojej książki nie było propagowanie czytelnika na rzecz pewnych dogmatów, ale pobudzenie go do myślenia o rzeczach, które dla mnie mają pierwszorzędną doniosłość moralną. Cel ten lepiej osiągnięty zostanie, gdy czytelnik zobaczy, jak sam autor zastanawia się, zmienia i rozwija swe poglądy pod wpływem spostrzeżeń i doświadczeń. Przeszkadza to uwierzeniu w nieomylność autora, ale należę do tych, którzy się o taka opinię nie starają. Zresztą „Myśli” moje mają charakter zbyt osobisty, dość mało mają pretensji do tego, by je uważano za obowiązujący wszystkich wyrok w poruszonych kwestiach, dość wyraźnie są, jak to już w poprzedniej przedmowie podkreśliłem, „rodzajem spowiedzi” danego człowieka w danym momencie jego życia, ażebym uważał za możliwe korygować je w każdem wydaniu, jak to się robi z dziełami naukowemi. Quod scripsi, scripsi. Może to wreszcie pomoże niektórym krytykom do zrozumienia, że nie mają do czynienia z broszurą polityczną.'' | |||
== Przypisy == | |||
Aktualna wersja na dzień 00:35, 17 mar 2024
Roman Stanisław Dmowski - (ur. 9 sierpnia 1864 w Kamionku, zm. 2 stycznia 1939 w Drozdowie) prominentny polski polityk, wybitny mąż stanu, dyplomata oraz twórca współczesnej koncepcji i idei narodowej Rzeczypospolitej
Dmowski był jedną z kluczowych postaci ruchu narodowego w Polsce, współzałożycielem partii Narodowej Demokracji (Endecji) w 1897 roku. Przez pragmatyczne usposobienie postulował monoetniczność narodową Polski chroniąc tym bezpieczeństwo i porządek społeczny struktur naszego państwa.
Święcił tryumfy dyplomatyczne, był członkiem Polskiego Komitetu Narodowego w Paryżu i odegrał istotną rolę w kształtowaniu porozumień pokojowych na rzecz niepodległej Polski.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku Dmowski pełnił funkcję czołowego polityka, uczestnicząc w konferencji pokojowej w Paryżu i zostając pierwszym ministrem spraw zagranicznych Polski w 1919 roku. Był także delegatem do Ligi Narodów i reprezentował Polskę na arenie międzynarodowej.
Dzieciństwo i młodość[edytuj | edytuj kod]
W 1875 roku rozpoczął naukę w III Gimnazjum w Warszawie, które ukończył maturą w 1886 r., poprawiał aż trzy klasy. Podczas uczęszczania do szkoły, w wieku 17 lat (1881 r.) założył tajną organizację uczniowską pod nazwą „Strażnica”, której głównym zadaniem był opór przed rusyfikacją, wyrażony w tajnych wykładach z języka polskiego, historii, geografii i literatury polskiej. We wrześniu 1886 roku Dmowski wstąpił na wydział fizyczno-matematyczny Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego (na sekcję nauk przyrodniczych). Po czterech latach nauki ukończył studia, a po złożeniu rozprawy pt. „Przyczynek do morfologii wymoczków włoskowatych” otrzymał „uczony stopień kandydata nauk przyrodniczych”.
Początek działalności[edytuj | edytuj kod]
Około 1890 roku rozpoczął współpracę z tygodnikiem "Głos". Aktywnie zaangażował się w obchody 100. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja, organizując w Warszawie wielką patriotyczną manifestację. Po ukończeniu studiów, przy wsparciu finansowym z Kasy im. Mianowskiego, wyjechał do Paryża na dalsze kształcenie. W stolicy Francji pojawił się jesienią 1891 roku, po wcześniejszym pobycie m.in. w Szwajcarii, gdzie zapoznał się z Zygmuntem Balickim, którego przekonał do zmian w Lidze Polskiej.
12 sierpnia 1892 roku, wracając z Paryża, został aresztowany przez rosyjską policję podczas przekraczania granicy. Zarzucono mu m.in. udział w wspomnianej manifestacji z 1891 roku. Spędził następne pięć miesięcy w więzieniu śledczym w warszawskiej Cytadeli. 3 stycznia 1893 roku, po wpłaceniu kaucji, został zwolniony z więzienia.
Pomimo dozoru policyjnego, w kwietniu tego roku, razem z Janem Ludwikiem Popławskim, na specjalnie zwołanym posiedzeniu w Warszawie przyczynił się do przekształcenia Ligi Polskiej, której zarzucił brak działań na rzecz odbudowania państwa polskiego, w nową organizację - Ligę Narodową. Następnie przez siedem miesięcy stał na czele jej Komitetu Centralnego.
W napisanej w tym czasie broszurze "Nasz patriotyzm" przedstawił program nowej organizacji, w którym kładł nacisk na nadrzędność interesu narodowego nad podziałami klasowymi i dzielnicowymi.
W listopadzie 1893 roku ogłoszono wyrok w jego sprawie. Po zaliczeniu mu pobytu w Cytadeli do kary, otrzymał pięcioletni zakaz przebywania na terenie zaboru rosyjskiego, z czego pierwsze trzy lata miał spędzić pod dozorem policji. Miejscem jego pobytu stała się Mitawa, położona na południe od Rygi.
Na początku 1895 roku nielegalnie przekroczył granicę rosyjską i zamieszkał we Lwowie. Od marca tego roku jego teksty ukazywały się w "Przeglądzie Wszechpolskim". W lipcu 1895 roku został redaktorem naczelnym tego pisma.
Narodowa Demokracja[edytuj | edytuj kod]
Roman Dmowski odegrał kluczową rolę w Narodowej Demokracji, będąc jednym z jej głównych ideologów, organizatorów i przywódców. Jego działania w ramach tego ruchu można podzielić na kilka głównych obszarów:
- Tworzenie ideologii: Dmowski był głównym architektem ideologii Narodowej Demokracji. Jego koncepcja nacjonalizmu byłego oparta na przekonaniu o konieczności obrony polskości oraz budowie suwerennego państwa polskiego. Wspierał ideę demokracji narodowej, która zakładała władzę opartą na narodzie, oraz sprzeciwiał się asymilacji mniejszości narodowych.
- Organizacja polityczna: Dmowski odegrał istotną rolę w organizacji Narodowej Demokracji. Był współzałożycielem partii, a następnie jej czołowym działaczem i liderem. Pod jego przywództwem Endecja stała się jedną z najważniejszych sił politycznych w Polsce międzywojennej.
- Działalność publiczna: Dmowski był aktywny publicznie jako mówca i publicysta. Często wygłaszał przemówienia i prowadził kampanie, promując idee Narodowej Demokracji oraz angażując się w debatę publiczną na temat kierunków polityki polskiej.
- Działalność międzynarodowa: Dmowski podejmował wysiłki na rzecz uzyskania międzynarodowego poparcia dla sprawy polskiej niepodległości. Był jednym z przedstawicieli Polskiego Komitetu Narodowego w Paryżu i aktywnie uczestniczył w międzynarodowych negocjacjach dotyczących przyszłości Polski po I wojnie światowej.
- Praca dyplomatyczna: Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Dmowski pełnił funkcję polskiego ministra spraw zagranicznych. W tym czasie prowadził aktywną politykę dyplomatyczną, starając się umocnić pozycję Polski na arenie międzynarodowej i realizować cele Narodowej Demokracji w kontekście relacji międzynarodowych.
Konferencja paryska i traktat wersalski[edytuj | edytuj kod]
Roman Dmowski odegrał istotną rolę w Konferencji Pokojowej w Paryżu, która miała miejsce po zakończeniu I wojny światowej. Był jednym z przedstawicieli Polskiego Komitetu Narodowego (PKN), który działał na rzecz uznania niepodległości Polski oraz określenia jej granic w traktatach pokojowych.
Dmowski był jednym z głównych architektów polityki polskiej podczas konferencji. Jego starania skupiały się głównie na dwóch głównych celach: uzyskaniu uznania niepodległości Polski oraz uzyskaniu jak najkorzystniejszych granic dla państwa polskiego.
W trakcie konferencji Dmowski prowadził intensywne działania dyplomatyczne, lobbując wśród przedstawicieli mocarstw zachodnich i innych delegacji, aby uzyskać poparcie dla polskich żądań terytorialnych. Jego rola polegała również na obronie polskich interesów w obliczu sprzeciwu ze strony innych państw oraz wypracowywaniu kompromisów w kwestiach spornych.
Dzięki determinacji i dyplomatycznym umiejętnościom Dmowskiego oraz wysiłkom całego polskiego przedstawicielstwa, udało się uzyskać w traktatach pokojowych znaczne obszary, które przyczyniły się do odbudowy i umocnienia niepodległej Polski po latach zaborów.
Jego udział w Konferencji Pokojowej w Paryżu jest uznawany za jedno z najważniejszych osiągnięć Polskiej dyplomacji oraz za ważny moment w historii Polski, który miał długotrwałe konsekwencje dla kształtowania mapy Europy Środkowo-Wschodniej.
II Rzeczypospolita[edytuj | edytuj kod]
Roman Dmowski, polityk o ogromnym wpływie w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, pełnił wiele istotnych funkcji oraz odgrywał kluczową rolę w polityce zagranicznej i kształtowaniu ruchów narodowych. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, został wybrany posłem na Sejm Ustawodawczy z ramienia Związku Ludowo-Narodowego. Jednakże, jego działalność polityczna została na pewien czas przerwana z powodu ciężkiego zapalenia płuc, co skłoniło go do kilkumiesięcznego pobytu na kuracji w Algierze.
W czasie inwazji bolszewickiej w 1920 roku, Dmowski był członkiem Rady Obrony Państwa, jednakże po burzliwej dyskusji z Naczelnikiem Państwa Józefem Piłsudskim zdecydował się zrezygnować z dalszego uczestnictwa. Odsunął się od aktywnej polityki, przenosząc się do Poznania, a następnie do majątku w Chludowie pod Poznaniem, gdzie zajmował się pracami gospodarskimi.
Do aktywnej polityki powrócił jesienią 1923 roku, obejmując stanowisko ministra spraw zagranicznych w rządzie Wincentego Witosa. Jego głównym celem było utrzymanie ładu wersalskiego oraz dbanie o relacje zagraniczne, zwłaszcza z Francją. Dmowski doprowadził m.in. do podpisania polsko-brytyjskiego traktatu handlowego oraz podpisania noty uznającej państwowość ZSRS.
Po dymisji rządu Witosa, Dmowski zintensyfikował działania na rzecz zjednoczenia ruchów narodowych i katolickich, zakładając w 1926 roku Obóz Wielkiej Polski. Porażka endecji w wyborach parlamentarnych w 1928 roku doprowadziła do powstania Stronnictwa Narodowego, którego głównym inicjatorem był Dmowski.
Mimo swojej nieobecności w aktywnej polityce na przełomie lat 20. i 30., Dmowski pozostał niekwestionowanym liderem Narodowej Demokracji i nadal wywierał wpływ na kształtowanie polskiej polityki i społeczeństwa. Jego działania i idee miały długotrwałe konsekwencje dla Polski w XX wieku.
Choroba i śmierć[edytuj | edytuj kod]
Po udarze mózgu, który przeszedł w 1937 roku, zamieszkał u swoich przyjaciół, w majątku dworskim Mieczysława Niklewicza we wsi Drozdowo. Tam od 28 grudnia 1938 przechodził zapalenie płuc, zmarł o godz. 1:05 w nocy z 1 na 2 stycznia 1939 roku w Drozdowie
Pogrzeb[edytuj | edytuj kod]
Władze Stronnictwa Narodowego planowały zabalsamować zwłoki Romana Dmowskiego, jednak rodzina Niklewiczów nie wyraziła na to zgody. Koncepcja pochowania Dmowskiego w katedrze poznańskiej obok Mieszka I i Bolesława Chrobrego również nie została zrealizowana z powodu sprzeciwu prymasa Augustyna Hlonda. Uroczystości żałobne odbyły się w Drozdowie oraz w katedrze w pobliskiej Łomży.
Członkowie SN ogłosili sześciotygodniową żałobę. W drozdowskim dworze odprawiono mszę św. pod przewodnictwem ks. Piotra Krysiaka, a następnego dnia trumnę przewieziono do Łomży, gdzie nabożeństwo poprowadził bp Stanisław Łukomski. Następnie trumnę z ciałem przewieziono do Warszawy.
5 stycznia 1939 roku uroczystości kontynuowano w archikatedrze warszawskiej, gdzie przez 14 godzin trumna z ciałem była wystawiona, a hołd zmarłemu oddało około 150 tysięcy osób. Następnie odprawiono mszę św. pogrzebową przez bp. Antoniego Szlagowskiego, po czym Roman Dmowski został pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kw. 15 A V 2-5). Według nieprzychylnych Dmowskiemu źródeł sanacyjnych, w pogrzebie wzięło udział 100 tysięcy osób, jednakże według organizatorów mogło być nawet 200-250 tysięcy uczestników, czyniąc to wydarzenie jedną z największych manifestacji narodowych okresu międzywojennego. Kondukt pogrzebowy prowadził biskup Karol Niemira, a wśród obecnych byli były prezydent RP Stanisław Wojciechowski, prezes Stronnictwa Ludowego Maciej Rataj oraz ambasador Japonii Shuichi Sakoh. Brakło natomiast przedstawicieli władz sanacyjnych.
Myśli nowoczesnego Polaka[edytuj | edytuj kod]
Mimo śmierci Romana Dmowskiego zostawił on nam jego opus magnum książkę która oddaje wspaniałą percepcje na temat zjawisk socjologicznych i politycznych redefiniując pojęcie patriotyzmu i tożsamości narodowej:
Celem mojej książki nie było propagowanie czytelnika na rzecz pewnych dogmatów, ale pobudzenie go do myślenia o rzeczach, które dla mnie mają pierwszorzędną doniosłość moralną. Cel ten lepiej osiągnięty zostanie, gdy czytelnik zobaczy, jak sam autor zastanawia się, zmienia i rozwija swe poglądy pod wpływem spostrzeżeń i doświadczeń. Przeszkadza to uwierzeniu w nieomylność autora, ale należę do tych, którzy się o taka opinię nie starają. Zresztą „Myśli” moje mają charakter zbyt osobisty, dość mało mają pretensji do tego, by je uważano za obowiązujący wszystkich wyrok w poruszonych kwestiach, dość wyraźnie są, jak to już w poprzedniej przedmowie podkreśliłem, „rodzajem spowiedzi” danego człowieka w danym momencie jego życia, ażebym uważał za możliwe korygować je w każdem wydaniu, jak to się robi z dziełami naukowemi. Quod scripsi, scripsi. Może to wreszcie pomoże niektórym krytykom do zrozumienia, że nie mają do czynienia z broszurą polityczną.