Przekop Mierzei Wiślanej

Przekop Mierzei Wiślanej to jedna z flagowych inwestycji rządu PiS. Według Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej poprawi ona dostęp do portu w Elblągu oraz zagwarantuje Polsce swobodny dostęp z Zalewu Wiślanego do Bałtyku, z pominięciem kontrolowanej przez Rosję Cieśniny Piławskiej. Przekop przez Mierzeję Wiślaną otwarto uroczyście 17 września 2022 r., w rocznicę ataku armii sowieckiej na Polskę. Kanał żeglugowy przez Mierzeję Wiślaną jest świadectwem woli, sprawczości, dążenia do Polski silnej, niezależnej i suwerennej - ocenił Morawiecki. Szef rządu mówił, że we współczesności pierwszym, który "rzucił rzeczywiście hasło przekopu przez Mierzeję Wiślaną był prezydent Lech Kaczyński". Wszystkie prace związane z tą inwestycją mają potrwać do końca 2024 r. Jej pierwszym etapem była budowa przekopu przez Mierzeję Wiślaną. Drugi etap, polegający na „obudowie brzegów rzeki Elbląg”, jest zaawansowany w ponad 90 proc. i ma zakończyć się jeszcze w 2023 roku. Jego ważnym elementem jest most obrotowy w Nowakowie, który został oddany do użytku na początku lipca tego roku. Zakończyły się też prace związane z pogłębieniem szlaku żeglugowego na Zalewie Wiślanym, ale szlak trzeba jeszcze pogłębić na rzece Elbląg, która łączy elbląski port z zalewem. Związane z tym prace nie mogły rozpocząć się, zgodnie z decyzją środowiskową, przed wrześniem 2023 r., lecz Urząd Morski w Gdyni zapewnia, że niebawem się rozpoczną. Pogłębianie rzeki Elbląg nie obejmie jednak na razie jej ostatniego przed elbląskim portem, 900-metrowego odcinka. Bo w tej sprawie toczy się spór między państwem a samorządem Elbląga, do którego należy elbląski port. Rząd uważa bowiem, że to port na swój koszt powinien pogłębić ten 900-metrowy odcinek rzeki Elbląg, a władze Elbląga twierdzą, że to zadanie państwa.

Całkowita długość drogi wodnej z Zatoki Gdańskiej przez Zalew Wiślany do Elbląga to prawie 23 kilometry w tym samo przejście przez Zalew Wiślany wynosi nieco ponad 10 kilometrów, na rzece Elbląg - także ponad 10 kilometrów, a pozostałe ok. 2,5 km to odcinek, na który złożą się śluza i port zewnętrzny oraz stanowisko postojowe. Kanał, jak i cały tor wodny będą miały docelowo 5 m głębokości. Jak podkreśla rząd, z chwilą uruchomienia kanału Polska zerwie z dominacją Rosji w regionie. Statki zyskają swobodny dostęp do wszystkich portów Zalewu Wiślanego i - co najważniejsze - do portu morskiego w Elblągu. Dla Elbląga, Warmii i całej Polski Wschodniej otworzą się nowe możliwości rozwojowe - wskazuje rząd.

Cel inwestycji

Celem inwestycji jest m.in. zwiększenie atrakcyjności gospodarczej województwa warmińsko-mazurskiego, a w szczególności Elbląga i portu w tym mieście a także innych portów Zalewu Wiślanego. Znacząco, o prawie sto kilometrów, skróci się szlak wodny na Bałtyk, obecnie prowadzący przez Cieśninę Piławską. Nowe rozwiązanie infrastrukturalne ma być motorem rozwoju gospodarczego całego regionu. Prace trwały od października 2019 roku do września 2023 roku. W tym czasie wykonano port osłonowy od strony Zatoki Gdańskiej, kanał żeglugowy ze śluzą i konstrukcją zamknięć wraz ze stanowiskami oczekiwania od strony Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego oraz nowy układ drogowy z ruchomymi stalowymi mostami o pionowej osi obrotu, które umożliwią przejazd nad kanałem. Poza tym zbudowano sztuczną wyspę zlokalizowaną na Zalewie Wiślanym. Aby Kanał Żeglugowy był funkcjonalny potrzebne były inwestycje uzupełniające. II etap obejmuje przebudowę istniejącego toru wodnego na rzece Elbląg w zakresie obudowy brzegów, które docelowo przejmą funkcje ziemnych wałów przeciwpowodziowych, budowę przystani niskich, ułatwiających dostęp do rzeki oraz budowę mostu obrotowego nad rzeką Elbląg w Nowakowie, wraz ze zmianami układu drogowego. W tym zakresie prace już się toczą. III etap obejmuje pogłębienie toru wodnego na Zalewie Wiślanym. Po zakończeniu całości prac, co planowane jest na 2023 r., droga wodna łącząca Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską umożliwi wpływanie do portu w Elblągu jednostek o długości do 100 metrów oraz do 20 metrów szerokości i zanurzeniu 4,5 m.

Pogłębienie kanału przy porcie w Elblągu – ostatni etap inwestycji

Na początku 2024 r. doszło w końcu do porozumienia między rządem i samorządem. W marcu 2024 r. poinformowano, że ostatecznie koszt tego etapu pokryje rząd, a prace pogłębiarskie rozpoczną się w 2024 r. Mowa o kwocie 30–35 mln zł. Rządowe dofinansowanie nie będzie wiązało się z przejęciem przez rząd portu w Elblągu – pozostanie on samorządowy. Obecnie trwają prace koncepcyjne, zaś rząd planuje, że pierwsze statki morskie wpłyną do elbląskiego portu w drugiej połowie 2025 r.