Józef Piłsudski

Polski polityk, wojskowy, marszałek Polski jeden z głównych organizatorów państwa polskiego, inicjator formowania Legionów Polskich. Urodził się 5 grudnia 1867 roku w Zułowie na dzisiejszej Litwie w zbiedniałej rodzinie szlacheckiej. Zmarł 12 maja 1935 roku . Marszałek Polski, Naczelnik Państwa i Wódz Naczelny Wojska Polskiego. Mąż stanu, polityk, twórca Legionów, architekt niepodległości i zwycięski wódz wojny polsko-bolszewickiej. Położył wielkie zasługi dla odbudowy niepodległej Polski, wszedł do panteonu bohaterów narodowych.

Po maturze rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie w Charkowie. 22 marca 1887 Józef Piłsudski został aresztowany pod zarzutem udziału w zamachu na cara Aleksandra III Romanowa, został zesłany na Syberię, skąd powrócił po pięciu latach. Działacz Polskiej Partii Socjalistycznej, współzałożyciel jej odłamu – PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Redagował nielegalne pismo „Robotnik”. W ostatnich dniach czerwca 1908 we Lwowie z inicjatywy Piłsudskiego powstał konspiracyjny Związek Walki Czynnej, kierowany przez Kazimierza Sosnkowskiego – wówczas instruktora Organizacji Bojowej PPS. Organizator Związków Strzeleckich , utworzył także Legiony Polskie w zaborze austriackim. Dowódca Pierwszej Brygady Legionów.

Gdy wybuchła I wojna światowa, komendant dostrzegł w niej szansę na walkę o polską niepodległość. Stanął na czele utworzonego przez siebie oddziału – I Kompanii Kadrowej i wraz z nim przekroczył 6 sierpnia 1914 roku granicę zaboru rosyjskiego z zamiarem wywołania w Królestwie Polskim narodowego powstania. Koncepcja ta się jednak nie powiodła, wtedy Piłsudski utworzył podporządkowane Austrii Legiony Polskie, a sam dowodził ich I Brygadą. Walczył m.in. w bitwach pod Krzywopłotami, Łowczówkiem, Konarami, Rokitną, Kostiuchnówką. – Jako dowódca zyskał szacunek i miłość swoich podkomendnych, wykazując się odwagą w boju i dzieląc z nimi trudy wojny – mówi historyk. Jednocześnie już w sierpniu 1914 roku z inicjatywy Piłsudskiego rozpoczęto formowanie w Królestwie Polskim konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej złożonej z członków Związku Walki Czynnej i Polskich Drużyn Strzeleckich. Jej celem była zbrojna walka o niepodległość i przygotowanie kadr dla jej przyszłej armii. POW prowadziła szkolenia wojskowe oraz działania wywiadowcze i dywersyjne.

W lipcu 1917 roku większość legionistów, pod wpływem Piłsudskiego, odmówiła złożenia przysięgi na wierność Austrii i Niemcom. Piłsudskiego wówczas aresztowano i uwięziono w twierdzy magdeburskiej, gdzie przebywał do listopada 1918 roku. – W tym czasie budowała się jego legenda, bohaterskiego żołnierza walczącego o niepodległość i więźnia stanu – wyjaśnia dr Dębiński. Gdy więc po uwolnieniu z więzienia Piłsudski wrócił do Warszawy, 11 listopada 1918 roku, Rada Regencyjna przekazała mu dowództwo nad polskimi wojskami. Otrzymał też misję utworzenia rządu narodowego, a 22 listopada objął urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa. – Jako Naczelnik skupił się na obronie odzyskanej przez Polskę niepodległości oraz walce o jak najkorzystniejsze granice – tłumaczy badacz. 19 marca 1920 roku Piłsudski mianowany został Marszałkiem Polski i jako Wódz Naczelny dowodził podczas wojny polsko-bolszewickiej m.in. w zwycięskiej Bitwie Warszawskiej w sierpniu 1920 roku. Walki z bolszewikami zakończyły się pokojem w Rydze w marcu 1921 roku, na mocy którego Polska odzyskała wschodnią Galicję. Po zwycięskiej wojnie Piłsudski został uhonorowany Krzyżem Wielkim Orderu Wojennego Virtuti Militari.Po wyborach prezydenckich 9 grudnia 1922 roku Piłsudski złożył władzę Naczelnika Państwa na ręce nowo wybranego prezydenta Gabriela Narutowicza. Niedługo potem, po zastrzeleniu prezydenta, zniechęcony nieskutecznością demokracji parlamentarnej Marszałek wycofał się z czynnego życia politycznego. W 1923 roku zamieszkał w Sulejówku pod Warszawą. Poślubił też, po śmierci pierwszej żony, Aleksandrę Szczerbińską, wieloletnią towarzyszkę życia.

12-14 maja 1926 roku dokonał zbrojnego zamachu stanu. Na czele wiernych sobie oddziałów wkroczył do Warszawy i przejął władzę w państwie.

Po rezygnacji Stanisława Wojciechowskiego z urzędu prezydenta Zgromadzenie Narodowe wybrało Piłsudskiego na to stanowisko. Nie przyjął go i zaproponował powierzenie najważniejszego państwowego urzędu prof. Ignacemu Mościckiemu. Sam objął tekę ministra spraw wojskowych, został też Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych, który na wypadek wybuchu wojny miał pełnić rolę naczelnego wodza. Dwukrotnie pełnił też funkcję premiera.

Piłsudski potrafił myśleć nowocześnie i konstruować plany, które innym wydawały się niedorzeczne. – Dzisiaj, z perspektywy stu lat, jesteśmy w stanie docenić to, jako plany przewidujące, które mogłyby uchronić świat przed wieloma nieszczęściami. Potrafił myślą polityczną wybiegać poza wąski horyzont zwycięzców I wojny światowej, którzy traktowali Europę jako łup wojenny.

Troska o Rzeczpospolitą odgrywała u Piłsudskiego rolę nadrzędną. „Odczuwał dotkliwie wszelką formę zależności czy lekceważenia Polski przez obcych lub poniżania jej majestatu przez swoich. Zwalczał też namiętnie wszelkimi sposobami, z uporem i wytrwałością każdego, o którym wyrobił sobie przekonanie, że świadomie czy nieświadomie depcze polską, państwową rację stanu” – pisał Eugeniusz Kwiatkowski, wicepremier i minister skarbu w II RP. Miał szczególny dar przewidywania i oceny sytuacji, który pozwalał mu wysuwać daleko idące wnioski co do przyszłości. Kiedy więc 26 stycznia 1934 r. została podpisana polsko-niemiecka deklaracja o nieagresji, mająca obowiązywać przez 10 lat, Marszałek prorokował: „Dobre stosunki Polski z Niemcami mogą trwać jeszcze cztery-pięć lat. Za więcej nie ręczą”. Nie pomylił się ani w 1931 r., ani w 1934 r. Dokładnie 1 września 1939 r. Niemcy zaatakowali Polskę.

Spoczywa na Wawelu w krypcie pod Wieżą Srebrnych Dzwonów, a jego serce, zgodnie z ostatnią wolą, obok grobu jego matki na wileńskiej Rossie.